Kungfu (Gong Fu) is een Chinese term die staat voor een vaardigheid, verkregen door een lange periode van oefenen. Een kok kan bijvoorbeeld kook-kungfu hebben door elke dag vele uren zijn vak te beoefenen, en een schrijfster schrijf-kungfu, door elke letter zorgvuldig en geconcentreerd op papier te zetten. Iedere letter, ieder woord, en ieder hoofdstuk van haar boek. Gedurende uren, dagen, maanden, jaren, en zelfs decennia.

Ook wordt de term Kungfu gebruikt als aanduiding voor Chinese systemen voor vechtkunst, gezondheidsbevordering en mentale/spirituele ontwikkeling. Het Shaolin Klooster in de Chinese provincie Henan is een plek waar in de afgelopen 1500 jaar een groot aantal van deze systemen is ontstaan. Shaolin Kungfu wordt ook wel gebruikt als verzamelterm voor alle ‘externe’ Chinese stijlen, waarbij Wudang dan de vertegenwoordiger is voor alle ‘interne’ stijlen. Het beeld van een externe stijl komt vooral doordat Shaolin Kungfu tegenwoordig overschaduwd wordt door het sport- en demonstratiegerichte moderne Wushu, wat op zichzelf een fascinerende sport is voor het aanleren van snelheid, lenigheid en coordinatie, maar wat in essentie weinig te maken heeft met Shaolin Kungfu of andere traditionele Kungfu stijlen. Hoewel deze demonstratievaardigheden al honderden jaren worden beoefend, hebben zij vooral de laatste 60 jaar veel traditionele trainingsmethoden vervangen.

De Shaolin Tempel is een Boeddhistisch Zen klooster. De tempel lag in een afgelegen gebied in de bergen, en monniken moesten vaak lange reizen maken. Om zich te kunnen verdedigen tegen krijgsheren, rovers en wilde dieren ontwikkelden sommige monniken zelfverdedigingsvaardigheden. Monnik zijn is een manier van leven waarbij iemand al zijn tijd en aandacht kan besteden aan de beoefening van aandacht en concentratie, met als ‘doel’ een verlichte staat van bewustzijn. Om dit ook tijdens hun kungfu-training te kunnen toepassen, ontwikkelden de Shaolin monniken een unieke ‘Zen-Kungfu’ stijl.

Shaolin Kungfu is gebaseerd op een holistische manier van leven; ChanWuYi. Chan is Chinees voor Zen. Het Zenboeddhisme werd ontwikkeld door de Indiase patriarch Bodidharma, in een grot op de berg achter de Shaolin Tempel. Wu is het character voor vechtkunst, en Yi staat voor geneeskunde. Deze drie facetten vormen een samenhangend geheel, gericht op de ontwikkeling en het behoud van een optimale gezondheid (door de toepassing van gepaste bewegingen, ademhaling, meditatie en geneeswijzen), en een staat van aandacht en sensitiviteit voor het leven. Daarnaast is het een effectieve manier van vechten. Dit is natuurlijk, net zoals bij elke ‘stijl’ wel volledig afhankelijk van de manier waarop je dit traint, en van de individuele capaciteiten van de beoefenaar. Als je kungfu alleen traint als methode voor mindfulness/meditatie, moet je niet verwachten dat je een boksring in kunt stappen of jezelf kunt verdedigen op straat.  

Echter, de langzame, meditatieve bewegingen van Shaolin Kungfu helpen bij het ontwikkelen en opslaan van Qi, en creeren een hoge staat van alertheid en aandacht, waardoor je kalm en zonder angst kunt reageren in iedere situatie.

De essentie van Shaolin Kungfu bestaat uit innerlijke stilte, van waaruit er aandacht en ruimte is voor alles wat zich op dat moment aanbiedt. De basis bestaat uit ademhalingsoefeningen, de training van staan en verschillende standen (Zhuang Gong), de juiste manier van bewegen (Shen Fa), maar boven alles, aandacht (awareness/mindfulness). Dit hoef je dus niet alleen middels de kungfu oefeningen te trainen, maar aandacht kan er zijn op elk moment. Wanneer je op de bank zit, wanneer je de afwas doet, in communicatie met anderen, of tijdens je werk. Iedere keer als je gedachten afdwalen, keer je terug naar jezelf, bijvoorbeeld door je bewust te worden van je ademhaling, van lichaamsensaties, een geluid dat je hoort, door er gewoon te ‘zijn’.